Fuck darkness and light. Let’s just make love to rainbows.

Δεν ξέρω τι περίμενα από τον Thom και τα άλλα τα παιδιά, όταν πολύ ηθελημένα και επιδεικτικά αποφάσισα να μπώ στο παιχνιδάκι τους με το download της 10^ης Οκτωβρίου. Κανονικά. Μπηκα στο site, έκανα την παραγγελία μου, όρισα την τιμή μου (με πλήρη συνείδηση των δεσμών της ελευθερίας που μου προσφέρεται, ότι όχι, δεν ορίζω εγώ την αξία της μουσικής τους, πιο πολύ με αγοράζουν παρά τους αγοράζω), αν και ήξερα ότι με το που θα έσκαγαν τα πρώτα e-mail, σε 5-10 λεπτά το album θα ήταν διαθέσιμο με τους γνωστούς costless τρόπους. Τι περίμενα? Να σώσει τη μουσική? Να επαναπροσδιορίσει τους Radiohead? Να σπρώξει εκείνους που στέκονται ανάμεσα σε παρελθόν και μέλλον, κατευθείαν μέσα στο κενό? Να μου αποκαλύψει κάτι που χάνω από τη ζωή μου? Την ευαισθησία? Τον έρωτα? Σκοτάδι? Φώς? Τίποτα! Δεν είχα υψηλές προσδοκίες. Καμία προσδοκία στην ουσία. Μπορεί να το περίμενα 2-3 χρόνια, να το είχα κάνει θέμα συζήτησης πολλάκις αλλά όταν έφτασε η στιγμή της ανακοίνωσης -λιτή και απέρριτη όσο ένα χτύπημα στην πόρτα- απλά την άνοιξα. Won’t you come inside already? Το marketing λειτούργησε σε ένα πολύ βαθύτερο επίπεδο νομίζω. Πέρα από μια (κλισέ) γροθιά στο στομάχι της μουσικής βιομηχανίας και (κλισέ) ισοσκέλισης media και ακροατή. Και  η ιστορία δεν ξεκίνησε στις αρχές Οκτωβρίου και σίγουρα δεν έχει τελειώσει ακόμα. Είναι πολύ νωρίς για να μιλάμε για after effects. Προσπερνώ την τάση βαθιάς ανάλυσης των καταστάσεων και προχωρώ στη μουσική λοιπόν.

Το In Rainbows με τις πρώτες του ακροάσεις φαντάζει τόσο μα τόσο οικείο, που διατρέχει ένα μικρό κίνδυνο να περάσει απαρατήρητο στους βιαστικούς (και τους κυνηγημένους). Αν είσαι fan, δεν το συζητώ, το‘ χεις! Αν ασχολείσαι έστω και λίγο και έκανες καμιά βόλτα, σε κάποια από τις νεκρές ώρες της δουλειάς και της ζωής σε YouTube και λοιπά on-line media και forums από το 2005 μέχρι και σήμερα έχεις ακούσει την πλειονότητα των τραγουδιών. Αν πάλι δεν ασχολείσαι και ιδιαίτερα αλλά τώρα που βγήκε τo κατέβασες, τα opening lyrics είναι ξεκάθαρα “How come I end up where I started / How come I end up where I belong”. Δεν θα περάσει όμως. Το νούμερο των downloads υπολογίστηκε στο 1,2 εκατομύρια μόλις 3 μέρες μετά την έναρξη της ψηφιακής διάθεσης του album από το inrainbows.com και η IFPI έχει πάθει μια μικρή κρίση προσωπικότητας. Ο μέσος όρος βαθμολογιών στο metacritic είναι  87 (universal acclaim) και είμαι σίγουρη ότι θα ανέβει κι άλλο, καθώς οι Radiohead αποτελούν ground zero για το indie/alternative/arty. Είτε συνεχίζεις να τους ακολουθείς, είτε τους άφησες πάνω στο μεγάλο μπέρδεμα πρέπει να δηλώσεις τη θέση σου και να υιοθετήσεις τους ανάλογους χαρακτηρισμούς που θα ακολουθήσουν (άσχετος, ελιτιστής κτλ). Πάλι ξεφεύγω. Η μουσική λοιπόν.

Η αλήθεια είναι οτι δεν ξέρω. Το έχω πάρει πολύ προσωπικά το θέμα για να ξέρω. (Κάποια από αυτές τις μέρες πρέπει να ανοίξω ένα blog. To θέμα «οι Radiohead και εγώ», μικρή σχέση έχει με κριτική). The Radiohead generation. Με συμφέρει να θεωρώ τον εαυτό μου παιδί της γενιάς των Radiohead αν και όχι από τα πρώτα, όχι από το Pablo Honey. To “Creep” ποτέ δεν ήταν δικό μου, ίσως λόγω ηλικίας, όπως και ποτέ το grunge δεν ήταν δικό μου. Ούτε το The Bends. Στο “Street Spirit” παίχτηκε μια από τις πρώτες στιγμές αποκάλυψης και ενδοσκόπησης και περισυλλογής. To OK Computer τάραξε. Με βολεύει να ταυτιστώ με τους Radiohead. Μια βασανισμένη ιδιοφυία, με τόσο ταλέντο, αν ποτέ αποδεχτεί την πραγματικότητα του εαυτού του και σταματήσει να προσπαθεί να τον αλλάξει. Με ανησυχίες που ξεπερνάνε τις αντοχές του νου χάνοντας τον έλεγχο, παλεύοντας να ζήσει το κανονικό. Με την ικανότητα να προσφέρει αριστουργήματα που θα αλλάξουν τον τρόπο που βλέπει ο κόσμος τη μουσική, το ίδιο εύκολα με εκείνο το ίσιο τίποτα που σκοτώνει. Σε τι βαθμό η μουσική που μας αγγίζει ορίζει τη ζωή μας? Σε τι βαθμό αφήνουμε τη ζωή μας να γράφει μόνη της το soundtrack της? Και όταν κάτι σε βρίσκει την πιο κατάλληλη στιγμή...  σου δίνει μια επιπλέον διαύγεια ακούγοντας πίσω από τις νότες και τις λέξεις ή λειτουργεί σαν ένα ακόμα πέπλο υποκειμενικότητας, κάνοντας το μέρος του μικρόκοσμου σου?

Οι Radiohead λειτουργούν κατα βάση υποσυνείδητα (ως είθισται) με το In Rainbows, και κάπου εκεί προσανατολίζεται το album. Το κλίμα της ηχογράφησης και της δημιουργίας περνάει μέσα από τα ακουστικά ή τα ηχεία προσφέροντας μια απίστευτη αίσθηση χαλάρωσης μετά από ακροάσεις. Το In Rainbows είναι μια επίμονη αγκαλιά. Αρχίζει νευρικά και λίγο επιθετικά, το πρώτο βήμα πρέπει να έχει αυτοπεποίθηση. Το intelligent beat του “15 Step” συνδυάζεται με μια πεντακάθαρη κιθάρα και σε φέρνει άμεσα αντιμέτωπο με το ραδιοκεφαλικό ζήτημα (kid A/Amnesiac). Δεν είναι ανάγκη να επανεκτιμήσεις και να αποφασίσεις, έχει και παιδάκια που φωνάζουν γιούπι και μία συνθετική νότα που φτάνει βαθιά στο στομάχι, εκεί που είναι και οι πεταλούδες. Εξάλλου το “Bodysnatchers” ακολουθεί μια πολύ πιο καθαρή rock δομή και ο Thom φαίνεται να αρχίζει να φρικάρει. Τον φαντάζομαι να περιστρέφεται γύρω από τον εαυτό του και τριγύρω του τη μπάντα του διασκορπισμένη, απολύτως προσυλωμένος στο ρόλο του ο καθένας. Καιρό είχαν να ακουστούν τόσο σαν συγκρότημα, σαν δημιουργική ομάδα διακριτών χαρακτήρων και προσωπικοτήτων. Συνέχεια και όχι για 3-4 λεπτά. Η μουσική είναι role playing κατάσταση εξάλλου. Στα  “Weird Fishes/Arpeggi” , “Reckoner” και “Jigshaw falling into place” ικανοποιούν όποιες απαιτήσεις για full frontal μπάντα θέτοντας και το όριο παράλληλα. Το χτίσιμο των τραγουδιών όσο εντατικό και αν φαίνεται, δεν έχει το αναμενόμενο climax, το απογειωτικό φινάλε. Το γιατί δεν αφήνουν την αίσθηση του ανικανοποίητου είναι λίγο μυστήριο ακόμα, ίσως γιατί εκπέμπουν τόση αυτοπεποίθηση και σιγουριά. ‘Ισως γιατί ο ήχος είναι τόσο καθαρός. Τα ριφάκια είναι απλά, με ελάχιστο βάθος σε σημεία ενώ το όποιο distortion μένει μακριά από τις κιθάρες, o όποιος θόρυβος μεταφέρεται στο background. Μια βόλτα στην πόλη απόλυτα συγκεντρωμένη στην προσπάθεια εξέλιξης μιας ιδέας που είναι καρφωμένη στο μυαλό σου, κατά τη διάρκεια επικοινωνίας είτε με τον εαυτό σου, είτε με έναν άλλο άνθρωπο. “...sitting in traffic, thinking” είπε ο Yorke για τους στίχους. Και όμως δεν είναι τόσο εσωστρεφής όσο τον έχουμε συνηθίσει, ούτε και τόσο κρυπτικός περιγράφοντας ιμπρεσσιονιστικές εικόνες (“Faust Arp”) ή όταν, εν μέσω εξπρεσσιονιστικών αναλαμπών ντυμένων με pop αμφιέσεις, ψάχνει εκείνο το άπιαστο πάλι. Παίζει με τις άμυνες σου σε ένα διαφορετικό επίπεδο... a subtle mindfucking starting off emotion. Το “All I Need” είναι συγκινητικό σαν προσπάθεια για συναισθηματική μπαλάντα, λίγο off-tune, με Bartok-ικό πιάνο, παιδικές μελωδίες και έναν αχνό ιστό λευκού θορύβου να τυλίγουν την κανονική, ήρεμη και ευγενική χροιά της φωνής του, με την οποία φαίνεται να έχει συμβιβαστεί πλέον. Υπέροχο. Το φινάλε έρχεται με το μινιμαλιστικό “Videotape”, το πιάνο δεν κάνει παρέα με το beat αλλά δεν το ανταγωνίζεται, κανένας δεν κερδίζει στον αγώνα μελωδίας και πειραματισμού, τα φωνητικά εξημερωμένα, ψύχραιμα και λυρικά και το σύνολο πιο πολύ ονειρικό παρά καταθλιπτικό για ένα τραγούδι που αγγίζει στιγμές τέλους. Και τα χέρια ξεδιπλώνονται, μία ανάσα λίγο πιο βαθιά, οι χτύποι της καρδιάς ελάχιστα επιβραδυμένοι και ένα κοίταγμα βαθιά στα μάτια. Το “In Rainbows” δεν ήρθε για να φύγει.

Η παραπάνω παράγραφος ήταν εξουθενωτική. Τα επίπεδα και οι υφές των Radiohead είναι τόσα που προσφέρονται για διδακτορικά. Ποτέ δεν μπορείς να είσαι σίγουρος για το σκοπό τους, ακόμα και διαβάζοντας ανάμεσα στις λέξεις, αφουγκράζοντας πίσω από μελωδίες. Πέρα όμως από εφφέ, στερεοφωνίες, συνθέσεις, κανάλια, δίστιχα, διφωνίες, καταλήξεις, ακόρντα, ρυθμούς και νότες υπάρχει και εκείνο που παίζει με το κεφάλι σου και την καρδιά σου. Αντιπροσωπεύει και μεταφέρει και μετατρέπει και υποδηλώνει τόσο περισσότερα η μουσική. ‘Οχι, δεν είναι εξαιρετικός δίσκος το In Rainbows. Κάποιες ιδέες μένουν ανολοκλήρωτες, το επίπεδο που είναι ικανοί να φτάσουν οι Radiohead δεν το άγγιξαν. Ίσως γιατί η έλλειψη δύο βασικών στοιχείων, της επιδεικτικής τάσης και της σύγχισης, κάνουν τα πάντα πολύ φυσιολογικά. Το Hail To The Thief είναι από τους αγαπημένους μου δίσκους με όλα τα προβλήματα του, γιατί μου αρκούσε το ένα και μόνο τραγούδι για την τελειότητα του. Από το In Rainbows λείπει αυτό, αλλά σαν σύνολο είναι πολύ πιο συνεπές δίνοντας σου tracks για εξαιρετικές live στιγμές, για μοναχικές αναζητήσεις, ακόμα και για ερωτευμένους... Ok, λίγο αρρωστημένα ερωτευμένους. Εξαιρετικοί μουσικοί στη δημιουργία και την εκτέλεση των ιδεών τους. Δεν ξέρω αν είναι η μεγαλύτερη μπάντα της εποχής μας. Το album μέσα στην απλότητα του δεν υπόκειται στην “simple things are nice” κατηγορία γιατί είναι και πάλι τόσο μέσα στο πνεύμα της εποχής, ακόμα και αν αυτό δεν είναι τόσο κατανοητό σε πραγματικό χρόνο.

Θυμάσαι αυτά που φτιάχναμε τότε...  που πατάγαμε όλες τις κηρομπογιές τη μία πάνω στην άλλη και τελευταίο περνάγαμε από πάνω το μάυρο και μετά με κάτι αιχμηρό χαράσσαμε σχήματα και σχεδιάκια, πατώντας δυνατά ή πιο απαλά,  και αποκαλύπτονταν τα χρώματα κάτω από το μαύρο και ψάχναμε να βρούμε τίτλους μετά? Τέχνη φίλε μου, όχι αστεία...  

Immerse your soul.

Μαρία Καραγκούνη